«И Д И   Н А   Х У Р Л И Г !»

1980-аад онуудай тэнгээр Захааминай аймагай Санагын совхоздо ажаллажа байгааб. Тэрэ үедэ хүдөө холын малшад адуушадые хангалгын хүдэдмэри аймаг дотор үндэр хэмжээндэ табигданхай байгаа.

Нэгэтэ зун, үбhэнэй хаhын эхилээд байхада, уран зохёолшо Гунга Чимитов, дуушад Клим Миткинов, Солбон Бадмаев гэгшэд Далахайн совхозой зуhалангуудаар, үбhэшэд дээгүүр ябажа дүүргээд, манай совхоздо ябадал хэхэ болобод. Утаата Санага хоёр хоорондоо дүтэ, тиимэhээ «дадал болоhон Утаатынгаа зошод буудалhаа гарангүй, үдэрөөр ябаад ерэдэг байя», – гэжэ айлшаднай дурадхал оруулбад. Намда юум, үшөөл hайн ха юм, айлшадые хүндэлхэ, унтуулха гээшэ хайшааб гэжэ мэдэнэ ха юмта.

Тиигээд лэ би энэ бригадын газаршан болобоб. Санагын малшадай зуhалангууд холо, ошоо haa, морёор лэ ошохоор, дүтэ хадань үбhэшэд дээгүүр ябаад дүүргэхэ шиидхэбэри абабабди.

Аймагай соёлой таhагай УАЗ-ик (таблетка) тэдэ зониие шэрэдэг байгаа. Санагаяа тойроод, Сэхир голой хоёр эрьеэр яhала ябагдаа. Тиигээдшье айлшадаймнай хариха болзор дүтэлшэбэ.

− Зай, үглөөдэр нэгэ үдэр үлэбэ. Хаагуур ябахамнайб?, − гэжэ Гунга Гомбоевич асууба.

− Энээхэн баруун хадын саада тээ Хуурлиг гол байна. Совхозой 9 звено тэндэ үбhэндэ. Дундуур, Андагын дабаагаар гарабал, Хужарай культбаза хүрэжэ, Хуурлиг голой доодо бэеын 6 звеногой үбhэшэдөөр хөөрэлдөөд, дуулалдаал ерэхэ арга байна, − гэбэб.

Зай, үглөөдэрыньшье боложо, нөөхи сагаан «таблеткадаа» hуужа, ута хүүргэ багаар баруулжа зорибобди.

Андагаhаа халта баруулаад, Хуурлигай дабаанда үшөө аhалдаагүй ябатараа, шабарта зоогдошобобди.

Хүл мүртэй ехэ зам, зон олон лэ урагша хойшоо ябажа байдаг бэлэй, тэрэ үдэр юуниинь болоhон юм, нэгэшье хүн ойромнай ерэбэгүй. «Хэн xaaнahaa ерэжэ абардаг юм ааб», − гэжэ нилээд үни машина cooгоо энэ тэрые хөөрэлдэжэ hуунабди.

Үндэр газарта хадаа тэнгэриин шарай хубилхадаа түргэн, байтараа бороон орожо захалба. Тиин, тэнгэриин дуун, сахилгаан, эндэ тэндэ тэнгэри газардана, бороон шангадаад, гэнтэ мүндэр орожо эхилбэ. Гулабхаагай үндэгэнhөө тээ томошогууд мүндэрнүүд hайса газарта хатаралдаад, ойро зуура газар дэлхэй сагаан болошобо.

Тииhээр мүндэр зогсожо, байн борооншье шэнгэрбэ. Удааншье болонгүй hалхин тэнгэриин үүлэдые иишэ-тиишэнь зонхилжо, сэлмээд, наран шаража оробо. Үдэhөө hайн үлөө, үглөөгүүр гараhан маанарта замдаа хоол бариха юуншьегүй, Хуурлиг хүрэжэ сайлаха ёhотой hэмди,

Зай, одоолшье нэгэ моритой хүн бии боложо, тэрэ хүндөө Caнагаhaa нэгэ трактор наашань ябуулхыень захибабди.

Үшөө хэды хүлеэhээр hуутарнай, нэгэ трактор ерэжэ, машиныемнай ходолжо үгөөд, hөөpгөө харишаба. Түргэн бороо, мүндэрэй оробошье, бараг hаадгүй дабаагаа дабажа, саада бэедэнь буугаад, аршаанай оломоор Хуурлиг голоо гараад, тээ тэндэ, зэргэлээд шахуу байhан Хужар тээшэ зүглэбэбди.

Тэрэ үдэр Хуурлигай үбhэшэд концерт xapaxa хубигүй байшоо. Ушар юуб гэхэдэ, ямарханшье үедэ УАЗ түхэлэй машинаар яда-шадашье haa, яhала гарагдаад байhан харгымнай яашье ябажа боломоор бэшэ болошонхой байба. Тииhээ тиитэрээ жолоошомнай түрүүшынхиеэ ябаhан, замаа болгоонгүй, оломhоо caaшаa холошье хүрэнгүй нэгэ ехэ бамбалзуур намаг руу машинаяа шаажархиба.

Машинымнай хажуу талын үүдэн газарта тулаад, нээгдэжашье үгэнэгүй, арай гэжэ сааша-наашань этэрэ-этэрhээр забhар гаргаад, үбдэгсөө шабар, yha ойможо, тээ тэндэ нэгэ бишыхан добохонине оложо, айлшадаараа баран тэрээн дээрээ зогсобобди.

«Яадаг бэлэй», – гэлдэжэ байтарнай дүтэ байhан Хойто-Хужарhаа трактор бии болобо.

Хойноhоонь жүдхөө, урагшаншье шэрээ, туласалдаhаар байтараа машинымнай урда намаг соо өөрөө хахадсаа ороод, гаража шадахаа болёод байшаба.

Хойто-Хужарайхид харажал байгаа байна, тэндэhээ үшөө нэгэ трактор монсогоноhоор наашалба. Нүгөө трактораа гаргаха гэжэ шэрэсэлдэhээр байтараа, тэрэньшье hуушаба.

Зай даа, хоёр трактор, нэгэ машина шабар соо. Нараншье түргэндөө орошонхой, үлэн xoohoн айлшадаараа хайшаа ошохомнай hэм, хараад лэ зогсонобди.

Хүбүүд бэрхэнүүд лэ байна даа. Иишэ-тиишээ гүйлдөөд, монсогор модонуудые асаржа, тракторай хойто үндэр сахаригуудта барижа уяад, нэгэ нэгээр хоёр трактораа гаргажал hалабад. Хоёр боложо абаад, манай машиные гэдэргэнь шэрэжэ, арай шамай гаргабад. Tииhээр нараншье арюунда жаргаба даа.

Юунэй концерт, «концертэеэ» hайса хаража садаа юм бэшэ гүбди? Бүрыжэ байхада, сагаан «тэргэдээ» hуужа, гэдэргээ эрьебэбди. Харанхыда машинын хэлбэлзэхэнь бүришье haa үнгэрүү шэнги. Гунга Гомбоевич залхууржал hyyнa хэбэртэй, хөөрэлдэхэшье юумэмнай үгы болошонхой. Тииhээр Утаатынгаа зошод буудалда хүрэжэ оробобди. Айлшаднай энэ тэрэеэ суглуулжа абаад, сай баряад, тэрэ үдэшэндөө Закаменск орохо байhан юм.

Зошод буудалдаа ороод байхадаа, Гунга Гомбоевич:

− Эндэ тэндэ хүнүүд элдэб эсээр бэлин шэбшэг хэлэжэл байдагууд. Бишье хэлэдэг болохомни, − гэбэ.

− Юун гэжэ хэлэдэг болохотнайб?

− Энээнhээ хойшо эгээл ехээр муу hанаhан хүндөө: «Иди на Хурлиг! − гэдэг болохомни, – гэжэ эсэжэ тулаhан маанараа хүхеэгээ бэлэй.

Тэрэ гэhээр Улаан-Үдэдэ уулзаха бүридөө, hэмээхэн хажуу тээhээнь дүтэлөөд:

− Иди на Хурлик! − гэхэдэмни, Гунга Гомбоевич:

− Аа, Хуурлиг-хүбүүн, мэндэ! – гэжэ маhалзадаг. Хонходоходоошье мэндын урид «Иди на Хурлиг!» гэхэш, хүхигшэ бэлэйбди, үндэр наhатай болоо, энхэ амгалан лэ hууг лэ даа, хүндэтэ Гунга Гомбоевичнай!

Иигэжэ ехэшүүлэй ажабайдалhаа нэгэ хэhэг та олондоо мэдүүлхэ эорилготой бэшэбэб даа.

Николай Шабаев